Listopad zbliża się wielkimi krokami, a wraz z nim Święto Zmarłych. Coraz krótsze dni będą wypełnione wspomnieniami o najbliższych, których już między nami nie ma. Ogarniająca zaduma i nostalgia niektórych doprowadzi na cmentarze. Niestety nie każdy ma możliwość odwiedzenia grobów swoich przodków, zapalenia znicza i odmówienia modlitwy.
Problem mają szczególnie ci, którzy mieszkają daleko poza granicami Polski, ale nie tylko! Wielu z nas nie zna dokładnego miejsca pochówku przodków. Zwłaszcza tych, którzy zginęli w czasie I i II wojny światowej, wielu też musiało uciekać z Polski i żyć na emigracji. Ponadto część naszych rodzinnych grobów znajduje się obecnie poza granicami naszego państwa na terenie Ukrainy, Białorusi, Litwy. Często też nie pamiętamy, gdzie dokładnie znajduje się grób naszej prababci czy pradziadka, wiedząc wyłącznie, na którym cmentarzu są pochowani.
W takiej sytuacji pomóc nam mogą coraz popularniejsze portale i bazy internetowe, które publikują informacje o osobach zmarłych pochowanych na polskich cmentarzach i zdjęcia grobów. Co więcej, dają nawet możliwość zapalenia symbolicznego/wirtualnego znicza z krótkim wpisem.
Bazy wirtualnych cmentarzy o zasięgu ogólnopolskim
Jest to ogólnopolska wyszukiwarka osób pochowanych, połączona z bazą danych ponad 669 cmentarzy w całym kraju. Łączy ona informacje o osobach zmarłych z miejscem ich pochówku oraz często z fotografią grobu. Spis grobów i osób pochowanych jest na bieżąco aktualizowany przez administratorów cmentarzy. Wyszukiwarka jest prosta i intuicyjna, dodatkowo wyszukiwanie jest możliwe również w wersji mobilnej w systemie Android.
Wystarczy, że znamy imię i nazwisko, chociaż pomocne będą także orientacyjne daty urodzenia i śmierci czy miejsce pochówku. Pierwszym krokiem jest wpisanie do wyszukiwarki danych personalnych zmarłego. W ten sposób uzyskamy dostęp do mapki z wynikami wyszukiwania, pasującymi do naszych kryteriów. Dzięki portalowi możemy dowiedzieć się, czy grób jest opłacony, zgłosić ewentualne błędy w zawartych informacjach, ale również zapalić wirtualny znicz i zostawić wiadomość innym wirtualnym użytkownikom wyszukującym ten grób.
Kolejna ogólnopolska wyszukiwarka cmentarzy uwzględniająca indeksy osób pochowanych. Podobnie jak Grobonet, łączy informacje o osobach zmarłych z miejscem ich pochówku oraz fotografią grobu. Na całość bazy danych składają się oddzielne podstrony cmentarzy, w których wyszukiwania prowadzi się oddzielnie. Obecnie Mogily.pl udostępniają informację o 261 cmentarzach, co przekłada się na 653 tys. osób pochowanych.
Prowadząc poszukiwania na stronie głównej portalu, wyszukujemy cmentarz, który nas interesuje. Przy tym możemy posiłkować się mapą Polski z podziałem na województwa (administracja państwowa) lub diecezje (administracja kościelna).
Portal daje możliwość wirtualnego spaceru po cmentarzu, prezentując przy tym informacje o osobach zasłużonych, które zostały pochowane na cmentarzu, a także odsyła do informacji o instytucji, która zarządza danym cmentarzem.
Warto tutaj podkreślić, że baza zawiera nie tylko daty śmierci, ale również daty urodzenia, które bardziej precyzyjnie pozwalają ocenić, czy znaleziony rekord opisuje poszukiwaną przez nas osobę. Oczywiście musimy pamiętać, że baza nie zawiera informacji o wszystkich osobach pochowanych na polskich cmentarzach.
Istnieją również bazy publikujące informacje na temat cmentarzy innych wyznań niż rzymskokatolickie, których jest przeważająca większość. Od wielu lat w Polsce trwa proces porządkowania i odtwarzania cmentarzy żydowskich, w dużej części zniszczonych w czasie II wojny światowej, a później zapomnianych. Dzięki wysiłkom społeczności żydowskiej pochodzenia polskiego rozsianej po całym świecie, ale również społecznościom lokalnym i władzom samorządowym przywraca się z niepamięci cmentarze żydowskie stanowiące świadectwo wielowiekowej obecności ludności żydowskiej na ziemiach polskich. Obecnie na terenie naszego kraju znajduje się około 1 tys. 200 żydowskich cmentarzy, a informacje o nich możemy wyszukać za pośrednictwem witryny:
Bazy wirtualnych cmentarzy o charakterze lokalnym
Oprócz baz o charakterze ogólnopolskim, jest wiele baz tego typu o charakterze lokalnym, publikujące dane o zmarłych pochowanych na cmentarzach w jednej miejscowości lub zarządzanych przez jedną instytucję. Takie bazy tworzone są przede wszystkim w dużych miastach, np. w Warszawie lub Krakowie.
Portal publikuje informacje pochodzące z trzech warszawskich cmentarzy: Południowego, Północnego i Wojskowego. Po wpisaniu w wyszukiwarkę imienia i nazwiska, otrzymamy informację, czy ktoś taki został pochowany na którymś z cmentarzy.
Wybierając wyszukany rekord, baza pokaże mapę z dokładną lokalizacją grobu – co w przypadku tak dużych cmentarzy bardzo pomaga.
Szukając informacji o osobie zmarłej w Warszawie, możemy skorzystać z wyszukiwarki nekrologów warszawskich, w której znajdują się nekrologi publikowane w warszawskiej prasie po II wojnie światowej.
Podobnie jak w Warszawie, tak samo w Krakowie Zarząd Cmentarzy Komunalnych stworzył wyszukiwarkę grobów znajdujących się na większości krakowskich cmentarzy:
Korzystanie z bazy jest proste, jeśli wiemy, na którym dokładnie cmentarzu został pochowany nasz przodek. Wybieramy z listy cmentarz, następnie wpisujemy dane szukanej osoby. Jeśli nie wiemy, na którym cmentarzu znajduje się grób naszego przodka, to musimy wybrać z listy każdy kolejny cmentarz.
Bardzo często zdarza się jednak, że nie wiemy, gdzie zmarł nasz przodek, bo stało się to np. podczas działań wojennych, w których brał udział. Tu z pomocą przychodzą nam bazy publikujące informacje o cmentarzach wojskowych.
Publikuje się tu informacje na temat żołnierzy poległych w czasie wojny obronnej we wrześniu 1939 r. Baza zawiera ponad 22 tys. rekordów i wskazuje dokładnie miejsca, w których znajduje się cmentarz wojenny. W większości przypadków nie znajdziemy tam imiennego grobu, tylko monument, który upamiętnia wszystkich poległych w danej potyczce czy bitwie lub symboliczne bezimienne krzyże, ale możemy się domyślać, że w jednym z nich pochowany jest nasz przodek.
Dramat II wojny światowej nie dotyczył jednak tylko żołnierzy, represje ze strony obu okupantów skierowane były przede wszystkim w ludność cywilną. Często jest tak, że nie znamy losu naszych bliskich, którzy byli więźniami obozów koncentracyjnych, robotnikami przymusowymi, więźniami gułagów. W poszukiwaniu tych osób warto przeszukać informacje zawarte w dwóch bazach stworzonych i publikowanych przez Instytut Pamięci Narodowej. Trzeba jednak zaznaczyć, że zazwyczaj nie znajdziemy tu informacji o miejscu pochówku, jednak w wielu przypadkach informacja o dacie i miejscu śmierci to już bardzo dużo.
Baza publikuje wyniki wieloletniej pracy historyków nad ustaleniem imiennej listy obywateli II RP, którzy zostali poddani wszelkiego rodzaju represjom ze strony okupanta niemieckiego w latach 1939-1945. Dziś lista ta liczy 4 mln 647 tys. 298 nazwisk. Wśród tych osób jest ogromna liczba takich, którzy wojny nie przeżyli, być może znajdują się tu informacje o miejscu śmierci twojego członka rodziny.
Baza ta jest wynikiem prac Instytut Pamięci Narodowej i zawiera obecnie ponad 316 tys. rekordów dotyczących osób represjonowanych przez ZSRR przed i w czasie II wojny światowej.
Podsumowanie
Powyższe bazy danych dają nam wiele możliwości poszukiwań, jednak musimy pamiętać, że nie wszystkie groby naszych przodków przetrwały do dziś. Mogło na to wpłynąć wiele czynników. Od tego, czy nadal jest ktoś, kto tym grobem się opiekuje, czy miejsce na cmentarzu zostało opłacone na wystarczająco długi czas, a nawet od tego, czy nadal w miejscu pochówku znajduje się cmentarz.
